Орчин үеийн хурдтай, стресс ихтэй нийгэмд хүмүүсийн бие сэтгэлийн тэнцвэр алдагдаж архаг ядаргаа болох нь түгээмэл үзэгдэл болжээ. Ажил, гэр бүл, нийгмийн хариуцлага нэмэгдэхийн хэрээр хүн бүр ядрах мэдрэмжийг мэдэрдэг. Гэвч энэ ядралт удаан хугацаанд үргэлжилж, амрахад ч сэргэхгүй бол “архаг ядаргаа” хэмээх эмгэгийн талаар бодох хэрэгтэй.
Энэхүү нийтлэлд бид архаг ядаргаа гэдэг ойлголт нь юу болох, яагаад эмэгтэйчүүд болон оффисын ажилтнууд илүү өртдөг, энэ нь нойр, амьдралын хэв маяг, бамбай булчирхайн үйл ажиллагаатай хэрхэн холбоотой болох талаар дэлгэрэнгүй авч үзэх болно.
Архаг ядаргаа гэж юу вэ?
Архаг ядаргаа (англиар Chronic Fatigue Syndrome, CFS) нь эмнэлгийн тодорхой оношлогдсон байнгын ядралт бөгөөд энэ нь дор хаяж 6 сар буюу түүнээс дээш хугацаанд үргэлжилж, хүний өдөр тутмын амьдрал, хөдөлмөрийн чадварт ноцтой саад болдог. Энэ нь ердийн амралтаар эдгэрдэггүй, бие махбодийн болон сэтгэлзүйн хүч дутагдах байдлаар илэрнэ.
URO MED ЭМНЭЛЭГ
Уро Мед эмнэлэг нь олон жилийн туршлагатай мэргэжлийн чадварлаг баг хамт олон дараах үйлчилгээг та бүхэнд үзүүлж байна.
- Дотрын өвчин эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Мэдрэлийн эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Уламжлалт, нөхөн сэргээх тусламж үйлчилгээ
- Клиник лаборатори
- Дүрс оношилгоо
- Хэвтэн эмчлүүлэх үйлчилгээ
- Өдрийн эмчилгээ, үйлчилгээ
Гол шинж тэмдгүүд:
- Өглөө сэрээд ч ядарсан мэдрэмжтэй байх
- Толгой өвдөх, булчин, үе мөчөөр өвдөх
- Сэтгэл гутрал, түгшүүртэй болох
- Ой тогтоолт, анхаарал төвлөрөл буурах
- Нойрны хэм алдагдах
- Хоолны дуршил буурах эсвэл ихсэх
- Дархлаа суларч, байнга ханиад томуу хүрэх
Эмэгтэйчүүд, оффис ажилтнууд илүү өртдөг нь юутай холбоотой вэ?
1. Эмэгтэй хүний биологийн онцлог
Эмэгтэйчүүдийн дааврын хэлбэлзэл (эстроген, прогестерон, дааврын эргэлт) нь бие махбодод мэдэгдэхүйц нөлөө үзүүлдэг. Ялангуяа сарын тэмдгийн өмнөх синдром, жирэмслэлт, төрсний дараах үе, цэвэршилт зэрэг нөхцөл байдалд:
- Сэтгэл санааны хэлбэлзэл нэмэгдэнэ
- Ядаргаа ихэснэ
- Нойргүйдэлтэй болно
Эдгээр хүчин зүйл нь архаг ядаргаа үүсэхэд таатай хөрс болдог.
2. Оффисын орчин ба суугаа амьдралын хэв маяг
Сүүлийн жилүүдэд суугаа ажил эрхэлдэг хүмүүсийн тоо эрс нэмэгдсэн. Энэ төрлийн ажил нь:
- Хөдөлгөөний дутагдалд оруулдаг
- Нүд, тархинд хэт ачаалал өгдөг
- Стресс ихтэй, амрах хугацаа багатай байдаг
Оффис ажилтнууд ихэнхдээ амралтын цагийг ч гар утас, компьютерийн дэлгэц ширтэж өнгөрөөдөг тул тархи хангалттай амарч чаддаггүй. Энэ нь мэдрэлийн системийг ядрааж, улмаар архаг ядаргаа үүсгэх үндэс болдог.
Архаг ядаргаа болон нойрны холбоо
Нойр бол хүний эрүүл мэндийн үндэс. Хангалттай нойр авч чадахгүй бол бие сэргэхгүй, дааврын баланс алдагдана.
- Нойр дутуу байх нь мэдрэлийн системийг хэт ачааллуулж, стресст мэдрэмтгий болгоно.
- Нойрны чанар муу байх – шөнө сэрэх, хурхирах, нойрондоо хөлрөх зэрэг нь биеийн нөхөн сэргэлтийг тасалдуулдаг.
- Оройтож унтах, өглөө эрт сэрэх – дааврын ялгаралтын хэм алдагдаж, ядаргаа хуримтлагддаг.
Цагт нь унтаж амрахгүй байсаар байвал мэдрэлийн системийн эрч хүч буурч, дараа нь бусад эрхтний системд сөрөг нөлөө үзүүлдэг.
Архаг ядаргаа ба бамбай булчирхай
Бамбай булчирхай бол биеийн бодисын солилцоо, энергийг зохицуулдаг маш чухал дааврын булчирхай юм. Үйл ажиллагаа нь доголдоход (ихэвчлэн гипотиреоз) дараах шинж илэрдэг:
- Ядрах, нойрмоглох
- Жингээ хасахгүй, хавагнах
- Хоолны дуршил өөрчлөгдөх
- Үс унах, арьс хуурайших
- Сэтгэл санаа унах, удаашрах
Гипотиреоз нь олон эмэгтэйчүүдэд оношлогдолгүй үлддэг бөгөөд архаг ядаргааны гол шалтгаануудын нэг болдог. Тиймээс ядаргаа удаан үргэлжилж байвал TSH, T3, T4 дааврын шинжилгээ өгөх хэрэгтэй.
Хооллолт, амьдралын хэв маягийн нөлөө
Архаг ядаргаанд хамгийн их нөлөөлдөг хүчин зүйлсийн нэг бол буруу хооллолт, хөдөлгөөний дутагдал, стресс юм.
1. Буруу хооллолт
- Нүүрс ус, чихэрлэг зүйл ихтэй хоол нь цусан дахь сахарын хэмжээ хэлбэлзүүлж, эрч хүчийг тогтворгүй болгодог.
- Өглөөний цай алгасах, олон цагаар өлсөх нь ядаргааг нэмэгдүүлдэг.
2. Витамин, эрдэс бодисын дутагдал
- В12, D витамины дутагдал
- Төмрийн дутагдалт цус багадалт
3. Хөдөлгөөний дутагдал
- Хөдөлгөөн дутагдвал цусны эргэлт удааширч, хүчилтөрөгчийн дутагдал үүсч, тархи болон булчин сулардаг.
URO MED ЭМНЭЛЭГ
Уро Мед эмнэлэг нь олон жилийн туршлагатай мэргэжлийн чадварлаг баг хамт олон дараах үйлчилгээг та бүхэнд үзүүлж байна.
- Дотрын өвчин эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Мэдрэлийн эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Уламжлалт, нөхөн сэргээх тусламж үйлчилгээ
- Клиник лаборатори
- Дүрс оношилгоо
- Хэвтэн эмчлүүлэх үйлчилгээ
- Өдрийн эмчилгээ, үйлчилгээ
Архаг ядаргаанаас сэргийлэх, арилгах зөвлөмжүүд
- Нойрны хэм тогтворжуулах: Шөнө 23:00-аас өмнө унтахыг хичээ. Унтах өрөөний орчин (чимээ, гэрэл, температур) чухал.
- Эрүүл хооллох: Ногоо, жимс, бүхэл үр, уураг, сайн өөх тос хэрэглэ. Кофе, архи, чихрийн хэрэглээг хязгаарла.
- Дасгал хөдөлгөөн: Алхах, сунгалтын дасгал, йог, хөнгөн кардио хийх.
- Сэтгэлзүйн тайвшрал: Бясалгал, амьсгалын дасгал, ухаалаг утаснаас түр холдох дадал.
- Шинжилгээ өгч оношлуулах: Бамбай булчирхай, D витамин, төмрийн түвшин, цусны ерөнхий шинжилгээ хийлгэх.
- Цахим ачааллаас холдох: Ажлын бус цагаар цахим хэрэглээг багасгаж, тархиа амраах.
Архаг ядаргаа нь ганцхан “амраагүй” эсвэл “хэт ажилласан” гэдгээр тайлбарлагдах зүйл биш. Энэ нь бие махбод, сэтгэл зүй, дааврын тогтолцоо, амьдралын хэв маяг зэрэг олон хүчин зүйлийн нийлбэр үр дүн юм. Хэрвээ таны ядаргаа удаан үргэлжилж, хэвийн амьдралд саад болж байвал заавал эмчид хандаж, шалтгааныг олж, оношлуулан эмчилгээ авах хэрэгтэй.
Хамгийн чухал нь өөртөө цаг гаргаж, бие махбодоо сонсож сурах юм.
Та илүү сонирхолтой мэдээллүүдийг уншихыг хүсвэл дараах линкүүдээр зочлоорой!
- Гэдэсний микробиом гэж юу вэ? Эрүүл хооллолт таны дархлаанд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
- Хепатит В болон С вирус: Монголд хэрхэн илрүүлж, хэзээ эмчилгээ эхлүүлэх вэ?
- Эрэгтэйчүүдийн эрүүл мэндийн нууц асуудлууд: Та хэзээ эмчид хандах ёстой вэ?
- Үе мөчний өвдөлт ба остеоартрит: Монгол уламжлалт болон орчин үеийн анагаах ухааны хослол
