Гэдэс бол таны хоёр дахь тархи
Сүүлийн жилүүдэд эрдэмтэд гэдэсний микробиом нь зөвхөн хоол боловсруулах эрхтэн төдий бус, сэтгэл зүй, дархлаа, таргалалт, арьсны эрүүл мэнд, бүр хорт хавдрын эрсдэлд ч нөлөөлдөг болохыг тогтоосон. Энэ шалтгааны улмаас “гэдэсний микробиом” гэдэг ойлголт нь орчин үеийн анагаах ухаан, шим тэжээлийн шинжлэх ухаанд чухал байр суурь эзэлж байна.
Хүний гэдэс бол 100 их наяд гаруй бичил биетэн, тэр дундаа бактерийн амьдрах орчин. Эдгээр нь хоол боловсруулах, шим тэжээл шингээх, дархлааны үйл ажиллагааг зохицуулах, нейротрансмиттер (мэдрэлийн дамжуулагч бодис) ялгаруулах зэрэгт чухал үүрэгтэй. Энэ л цогц бүрдлийг бид гэдэсний микробиом гэж нэрлэдэг.
Гэдэсний микробиом гэж юу вэ?
Гэдэсний микробиом нь хүний хоол боловсруулах тогтолцооны дотор орших бактер, архей, вирус, мөөгөнцөр зэрэг бичил биетнүүдийн нийлэмж юм. Энэ микробиом нь хүн бүрт өөр өөр бөгөөд, бидний идэж буй хоол, хүрээлэн буй орчин, төрөх үеийн нөхцөл зэрэг хүчин зүйлсээс хамаарч бүрддэг.
Гэдэсний микробиомын үүрэг
Гэдэсний микробиом нь дараах үүргийг гүйцэтгэдэг:
- Хорт нэгдлийг саармагжуулах: Зарим хорт бодисыг саармагжуулахад тусалдаг.
- Хоол боловсруулах: Зарим шим тэжээлийг задалж, хүний фермент дийлэхгүй молекулуудыг боловсруулна.
- Дархлааны хариу урвалыг зохицуулах: Гэдэсний микробиом нь дархлааны эсүүдийн 70%-тай хамт ажилладаг.
- Нейротрансмиттер ялгаруулах: Серотонин, допамин зэрэг мэдрэлийн дохио дамжуулагчийг үйлдвэрлэхэд оролцоно.
- Витамины нийлэгжилт: В витаминууд болон витамин К-г тодорхой микробиомууд боловсруулдаг.
Пробиотик гэж юу вэ?
Пробиотик гэдэг нь гэдэсний байгалийн “сайн нянгууд”-ыг дэмждэг амьд бичил биетнүүд юм. Хүний биед хэрэглэгдэхэд тэд:
- Сул нянгуудын тоог багасгана
- Гэдэсний хана сэргээж, шим тэжээл шингээлтийг сайжруулна
- Дархлааг дэмжинэ
Пробиотик агуулсан хүнс:
- Тараг, айраг, цагаан идээ
- Кимчи, даршилсан ногоо
- Кефир
- Комбуча (исгэлэн цай)
Пребиотик гэж юу вэ?
Пребиотик нь пробиотикийг тэжээдэг эслэгт бодис юм. Эдгээр нь хүний биед шингэдэггүй ч гэдэсний сайн нянгуудыг хооллож, өсгөх үүрэгтэй.
Пребиотик агуулсан хүнс:
- Сонгино, сармис
- Гоньд, артишок
- Улаан лооль, гадил жимс
- Хулуу, улаан лууван
URO MED ЭМНЭЛЭГ
Уро Мед эмнэлэг нь олон жилийн туршлагатай мэргэжлийн чадварлаг баг хамт олон дараах үйлчилгээг та бүхэнд үзүүлж байна.
- Дотрын өвчин эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Мэдрэлийн эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Уламжлалт, нөхөн сэргээх тусламж үйлчилгээ
- Клиник лаборатори
- Дүрс оношилгоо
- Хэвтэн эмчлүүлэх үйлчилгээ
- Өдрийн эмчилгээ, үйлчилгээ
Эрүүл хооллолт гэдэсний микробиомд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
Гэдэсний микробиомыг тэнцвэржүүлэхийн тулд дараах хооллолтын зуршлыг баримтлах нь чухал:
| Хоолны сонголт | Микробиомд үзүүлэх нөлөө |
|---|---|
| Их хэмжээний эслэг | Сайн нянгийн тоог нэмэгдүүлнэ |
| Өөх тос багатай хоол | Гэдэсний үрэвсэл буурна |
| Нийлэг сахар, чихэр багатай хоол | Сул нян өсөх эрсдэл буурна |
| Байгалийн исгэсэн бүтээгдэхүүн | Пробиотик орлуулагч болно |
Анхаар! Өдөр тутмын хоолондоо олон янзын хүнсний ногоо, жимс жимсгэнэ, бүхэл үр, исгэсэн хүнсийг оруулах нь хамгийн үр дүнтэй арга юм.
Сэтгэл зүй ба гэдэсний холбоо
Гэдэс болон тархины хооронд “гэдэс-тархины тэнхлэг” хэмээх шууд холбоо бий. Энэ нь микробиомын тэнцвэр сэтгэл зүйн байдалд хэрхэн нөлөөлдгийг тайлбарладаг.
- Сэтгэл түгшилт, стресс нэмэгдэх → гэдэсний микробиомын тэнцвэр алдагдана
- Гэдэсний үрэвсэл үүсэх → серотонин ялгаруулалт буурна
- Микробиом тэнцвэртэй байвал → сэтгэл хангалуун байдал нэмэгдэнэ
Жишээ нь: 2019 оны Harvard Medical School-ийн судалгаагаар, пробиотик хэрэглэсэн хүмүүсийн сэтгэл гутралын түвшин буурсан нь тогтоогдсон байна.
Дархлааны системтэй хэрхэн холбогддог вэ?
Гэдэсний микробиом бол дархлааны системийн суурь. Гэдэсний хана дээр байрлах Peyer’s patches нэртэй дархлааны зангилаанууд нь бичил биетний мэдээлэлд хариу үйлдэл үзүүлдэг. Хэрэв микробиом тэнцвэргүй бол:
- Архаг үрэвсэл үүснэ
- Харшлын урвал нэмэгдэнэ
- Дархлаа сулрана
Эрдэмтдийн дүгнэлт: Гэдэсний микробиом эрүүл байх нь ковид зэрэг вирусын халдвараас биеийг хамгаалах чухал хүчин зүйл юм (Nature Reviews Immunology, 2020).
URO MED ЭМНЭЛЭГ
Уро Мед эмнэлэг нь олон жилийн туршлагатай мэргэжлийн чадварлаг баг хамт олон дараах үйлчилгээг та бүхэнд үзүүлж байна.
- Дотрын өвчин эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Мэдрэлийн эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Уламжлалт, нөхөн сэргээх тусламж үйлчилгээ
- Клиник лаборатори
- Дүрс оношилгоо
- Хэвтэн эмчлүүлэх үйлчилгээ
- Өдрийн эмчилгээ, үйлчилгээ
Гэдэсний микробиомын тэнцвэр алдагдсаны шинж тэмдгүүд
- Гүйлгэх, өтгөн хатах
- Байнга ядарсан мэдрэмж
- Сэтгэл түгшилт, сэтгэл гутрал
- Хоолны шингээлт муудах
- Тулай, арьсны тууралт
- Дархлаа сулрах
Микробиомыг дэмжих өдөр тутмын дадал зуршил
- Ислэг ихтэй хоол идэх – өдөрт 25–30 гр эслэг авахыг хичээ.
- Сахар, боловсруулсан хоолноос зайлсхийх – гэдэсний сөрөг нян өсдөг.
- Тогтмол дасгал хийх – гэдэсний хөдөлгөөнийг идэвхжүүлнэ.
- Тамхинаас татгалзах – микробиомд сөрөг нөлөөтэй.
- Стресст өртөлтөө багасгах – иог, бясалгал, амралт чухал.
- Антибиотикийг зөв хэрэглэ – сайн нянг хамтад нь устгадаг тул зайлшгүй тохиолдолд л хэрэглэх.
Дүгнэлт
Гэдэсний микробиом нь бидний эрүүл мэндийн суурь системийн нэг бөгөөд зөв хооллолт, амьдралын хэв маягаас шууд хамаардаг. Пробиотик болон пребиотик агуулсан хүнс тогтмол хэрэглэснээр бид зөвхөн гэдэс төдийгүй дархлаа, сэтгэл зүй, тархи, арьс, биеийн ерөнхий эрүүл мэндийг сайжруулж чадна.
Та илүү сонирхолтой мэдээллүүдийг уншихыг хүсвэл дараах линкүүдээр зочлоорой!
- Хепатит В болон С вирус: Монголд хэрхэн илрүүлж, хэзээ эмчилгээ эхлүүлэх вэ?
- Эрэгтэйчүүдийн эрүүл мэндийн нууц асуудлууд: Та хэзээ эмчид хандах ёстой вэ?
- Үе мөчний өвдөлт ба остеоартрит: Монгол уламжлалт болон орчин үеийн анагаах ухааны хослол
- Архаг ядаргаа: Амьдралын хэв маяг, нойр, бамбай булчирхайн үйл ажиллагаатай ямар холбоотой вэ?
