Нойр булчирхай (латинаар pancreas) нь ходоодны ард, гэдэсний хөндийд байрладаг, 15-20 см урт эрхтэн бөгөөд дотоод болон гадаад шүүрлийн чухал үүрэгтэй. Энэ эрхтэн нь:
- Инсулин, глюкагон зэрэг цусан дахь сахарыг зохицуулах даавруудыг ялгаруулдаг
- Хоол боловсруулалтыг дэмжих ферментүүдийг (амилаза, липаза, трипсин гэх мэт) үйлдвэрлэдэг
Ийм ч учраас нойр булчирхай өвчлөх нь зөвхөн хоол боловсруулах биш, мөн бие махбодийн нийт үйл ажиллагаанд шууд нөлөө үзүүлдэг.
Нойр булчирхайн үрэвсэл гэж юу вэ?
Нойр булчирхайн үрэвсэл (панкреатит) гэдэг нь энэ эрхтний эд эсүүд гэмтэж, үрэвсэх үйл явц юм. Үрэвслийн үед нойр булчирхайн ялгаруулсан ферментүүд өөрийнх нь эдийг задлах, хордуулах байдалтай болдог. Энэ нь маш хүчтэй өвдөлт, хоол боловсруулах үйл ажиллагааны алдагдал, цаашлаад амь насанд аюул учруулах хүндрэлүүдэд хүргэж болзошгүй.
URO MED ЭМНЭЛЭГ
Уро Мед эмнэлэг нь олон жилийн туршлагатай мэргэжлийн чадварлаг баг хамт олон дараах үйлчилгээг та бүхэнд үзүүлж байна.
- Дотрын өвчин эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Мэдрэлийн эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Уламжлалт, нөхөн сэргээх тусламж үйлчилгээ
- Клиник лаборатори
- Дүрс оношилгоо
- Хэвтэн эмчлүүлэх үйлчилгээ
- Өдрийн эмчилгээ, үйлчилгээ
Төрлүүд: Цочмог ба архаг үрэвсэл
1. Цочмог (acute) нойр булчирхайн үрэвсэл
- Гэнэт эхэлдэг, маш хүчтэй өвдөлт үүсгэдэг
- Хоол идэх, архи уух, эсвэл цөсний чулуу гэнэт бөглөрснөөр өдөөгддөг
- Хэрвээ эмнэлгийн тусламж цаг тухайд нь очвол бүрэн эдгэрэх боломжтой
- Эмчилгээ хийгээгүй тохиолдолд архаг хэлбэрт шилжих эрсдэлтэй
2. Архаг (chronic) нойр булчирхайн үрэвсэл
- Олон удаагийн үрэвсэл давтагдсанаар нойр булчирхайн байнгын гэмтэл үүсдэг
- Хэдэн сар, жил үргэлжилж болно
- Хоол боловсруулах чадвар буурах, чихрийн шижин, туралт, шим тэжээлийн дутагдал бий болдог
Нойр булчирхайн үрэвсэл үүсэх шалтгаан
| № | Шалтгаан | Тайлбар |
|---|---|---|
| 1 | Архи, согтууруулах ундаа | Нойр булчирхайн эсийг шууд гэмтээж, үрэвсэл үүсгэдэг хамгийн нийтлэг шалтгаан. |
| 2 | Цөсний чулуу | Цөсний суваг бөглөрснөөр ферментүүд нойр булчирхайд хуримтлагдан, дотроосоо өөрийгөө “иддэг”. |
| 3 | Өөх тос ихтэй хооллолт | Нойр булчирхайг хэт ачаалалд оруулдаг, архаг үрэвслийн гол шалтгаан болдог. |
| 4 | Генетик болон удамшил | Удамшлын мутацитай хүмүүс илүү өртөмтгий. |
| 5 | Эмийн зохисгүй хэрэглээ | Кортикостероид, диуретик, хими эмчилгээний эм, зарим антибиотик |
| 6 | Цусан дахь кальцийн ихсэлт | Хэт их кальци ферментийн идэвхжилтийг нэмэгдүүлнэ |
| 7 | Гэмтэл, мэс засал | Ходоод гэдэсний мэс засал эсвэл гэмтлийн дараах үрэвсэл үүсэх боломжтой |
Нойр булчирхайн үрэвсэлтэй үед илрэх шинж тэмдэгүүд
Цочмог үед:
- Хэвлийн дээд хэсгээр огцом, хүчтэй өвдөх (хоол идсэний дараа илүү ихэсдэг)
- Нуруу руу дамжих өвдөлт
- Бөөлжих, дотор муухайрах
- Халуурах, бие сулрах
- Ам цангах, ус уухаар бөөлжих
- Хэвлийн хөндүүрлэл
- Хоолонд дургүй болох
Архаг үед:
- Давтамжтай өвдөлт (өөрчлөгддөг, гэхдээ хоол идсэний дараа ихэсдэг)
- Суулгах, өтгөн өөхтэй, өнгөлөг (стеаторея)
- Хоолны дуршил буурах
- Сулрал, жин хасах
- Цусан дахь сахарын хэмжээ хэлбэлзэх (чихрийн шижинтэй төстэй)
Нойр булчирхайн үрэвсэл оношлогоо
- Цусны шинжилгээ
- Амилаза, липаз ферментийн хэмжээ өндөр гарна
- Эхо (ультра дууны шинжилгээ)
- Булчирхай томорсон эсэх, цөсний чулуу байгаа эсэхийг шалгана
- КТ (Компьютер томограф)
- Хүндрэлийн түвшин, үхжил, шингэн хуримтлал илрүүлнэ
- MRI / MRCP / ERCP
- Сувгийн бөглөрөл, хавдар байгаа эсэхийг тодруулна
- Өтгөний шинжилгээ
- Фермент дутмагшил илрүүлэхэд ашиглана
Эмчилгээ
Цочмог хэлбэрийн эмчилгээ:
- Хоолны хэрэглээг түр зогсоох – булчирхайг амраана
- Дуслаар шингэн нөхөх, электролит тэнцвэржүүлэх
- Өвдөлт намдаах эм, антибиотик хэрэглэнэ
- Цөсний чулууны мэс ажилбар (хэрэв шалтгаан бол цөсний чулуу бол)
- Хүнд тохиолдолд сэхээн амьдруулах тасагт хэвтүүлэн хянадаг
Архаг хэлбэрийн эмчилгээ:
- Хоол боловсруулалтын ферментийн бэлдмэлүүд
- Цусан дахь сахарын хэмжээг хянах – инсулин шаардлагатай байж болно
- Эрүүл хооллолт, тогтмол цагт хооллох
- Стресс багатай, амгалан амьдралын хэв маяг
- Мэс засал – маш хүнд тохиолдолд (арьсан доорх уйланхай, бөглөрөл гэх мэт)
URO MED ЭМНЭЛЭГ
Уро Мед эмнэлэг нь олон жилийн туршлагатай мэргэжлийн чадварлаг баг хамт олон дараах үйлчилгээг та бүхэнд үзүүлж байна.
- Дотрын өвчин эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Мэдрэлийн эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Уламжлалт, нөхөн сэргээх тусламж үйлчилгээ
- Клиник лаборатори
- Дүрс оношилгоо
- Хэвтэн эмчлүүлэх үйлчилгээ
- Өдрийн эмчилгээ, үйлчилгээ
Хүндрэлүүд
| Хүндрэл | Тайлбар |
|---|---|
| Нойр булчирхайн үхжил | Ферментүүд эдийг устгаж, халдвар дагуулдаг |
| Цусан халдвар (сепсис) | Хүндэрсэн үед халдвар цусанд тархаж амь насанд аюултай |
| Харвалт / амьсгалын дутагдал | Цочмог хэлбэр хэтэрвэл олон эрхтэнд нөлөөлдөг |
| Чихрийн шижин (Diabetes Mellitus) | Инсулин ялгаруулах чадвар буурна |
| Нойр булчирхайн хавдар | Архаг үрэвсэл олон жил үргэлжилвэл хорт хавдар үүсэх эрсдэлтэй |
Урьдчилан сэргийлэх
- Архинаас бүрэн татгалзах
- Тогтмол, эрүүл хооллолт – өөх, амттан, хэт их уурагны хэрэглээг хязгаарлах
- Цөсний чулуутай хүмүүс эмчид үзүүлэх
- Эмийн зөв хэрэглээ – дур мэдэн эм хэрэглэхээс зайлсхийх
- Жингээ хянах, дасгал хөдөлгөөн хийх
- Жил бүрийн урьдчилсан үзлэгт хамрагдах
Монголчуудын дунд энэ өвчин хэр түгээмэл вэ?
Сүүлийн жилүүдэд Монголд нойр булчирхайн өвчлөл нэмэгдэж байгаа. Үүнд дараах хүчин зүйлс голлон нөлөөлж байна:
- Архины хэрэглээ өндөр хэвээр байгаагийн улмаас
- Хоолны бүтэц (мах, өөх тос давамгайлсан, хүнсний ногоо бага)
- Эмнэлгийн хяналт муу, оношлох чадамж хангалтгүй
- Хөдөө орон нутагт оношлогоо, шинжилгээний боломж хязгаарлагдмал
Дүгнэлт
Нойр булчирхайн үрэвсэл нь маш анхааралтай хандах ёстой, амь насанд аюул учруулж болох өвчин юм. Аль болох эрт оношлуулж, эмчилгээг цаг тухайд нь хийлгэх нь чухал. Хүн бүр өөрийн амьдралын хэв маяг, хооллолт, архины хэрэглээнд хяналт тавьснаар энэ өвчнөөс урьдчилан сэргийлж чадна.
Хэрэв та дээрх шинж тэмдгүүдийг мэдэрч байгаа бол өөрийгөө хойш тавихгүйгээр мэргэжлийн эмчид яаралтай хандах хэрэгтэй.
Та илүү их мэдээлэл уншихыг хүсвэл дараах линкүүдээр зочлоорой!
