Бөөрний архаг үрэвсэл үүсгэх 4 шалтгаан

Бөөрний архаг үрэвсэл гэж юу вэ?

Бөөр бол хүний биеийн хамгийн чухал шүүлтүүрийн үүрэг гүйцэтгэгч эрхтэн юм. Хоёр бөөр нь өдөрт дунджаар 50 галлон буюу 190 литр цусыг шүүж, биеэс илүүдэл шингэн, хорыг гадагшлуулж, цэвэр цусыг буцаан эргэлтэд оруулдаг. Харин энэ нарийн ажиллагаа алдагдвал хүний эрүүл мэндэд асар ноцтой нөлөө үзүүлдэг.

Бөөрний архаг үрэвсэл нь бөөрөнд удаан хугацаанд үргэлжилсэн, эмчлэгдээгүй эсвэл давтамжтай үрэвсэл үүссэний улмаас эдийн гэмтэл, сорвижил үүсэж, бөөрний үйл ажиллагаа аажмаар доройтох эмгэг юм. Энэ нь хүндэрвэл бөөрний архаг дутагдалд хүргэж, цаашлаад диализ буюу хиймэл бөөрний аппарат хэрэглэх шаардлагатай болдог.

---

Шалтгаан: Бөөр яагаад архаг үрэвсэлтэй болдог вэ?

1. Шээсний замын халдварын давталт

Шээсний замын халдвар (ШЗХ) нь эмэгтэйчүүдийн дунд түгээмэл тохиолддог бөгөөд цистит, уретрит, пиелонефрит гэсэн хэлбэрүүдтэй. Халдварын эмчилгээ дутуу хийгдсэн, буруу антибиотик хэрэглэсэн тохиолдолд нян бөөр рүү дамжин хүрч, архаг үрэвсэл үүсгэдэг. Давтамжтай халдварууд нь бөөрний эдийг гэмтээж, сорвижих нөхцөл бүрдүүлдэг.

2. Дархлааны эмгэгүүд

Дархлааны тогтолцооны алдагдалтай хүмүүс, жишээлбэл системийн улаан чонон яр (SLE) өвчтэй хүмүүсийн дархлаа өөрийн биеийн эсрэг үйлчилж, бөөрний эдийг дайрч үрэвсүүлдэг. Энэхүү төрлийн үрэвсэл нь богино хугацаанд хурц шинжтэй илрэх ч эмчлэгдэлгүй удаашрах нь архаг хэлбэрт шилждэг.

3. Бөөрний чулуу, бөглөрөл

Шээсний сүв болон бөөрний сувганцарт чулуу үүсэх нь шээсний урсгалыг хааж, бактери үржих, халдвар үүсэх нөхцөл болдог. Давтагдсан чулуу үүсэлт болон бөглөрөл нь бөөрийг үргэлж дарамтанд оруулж, үрэвслийн суурь орчныг бүрдүүлнэ.

4. Артерийн даралт ихсэх ба чихрийн шижин

Цусны даралт удаан хугацаагаар хянагдахгүй байх нь бөөрний жижиг судсыг гэмтээж, цусны эргэлтийг алдагдуулдаг. Чихрийн шижингийн улмаас судсууд хатуурч, шүүдэг гломерул гэмтдэг. Энэ нь бөөрний шүүх чадвар буурах, үрэвсэл үүсэх нөхцөл болдог.

---

Шинж тэмдгүүд: Бөөрний архаг үрэвсэл ямар байдлаар илэрдэг вэ?

Бөөрний архаг үрэвсэл нь эхний үедээ бараг илэрдэггүй. Ихэнх тохиолдолд лабораторийн шинжилгээгээр санамсаргүй илэрдэг. Гэвч өвчин хүндэрсэн тохиолдолд дараах шинж тэмдгүүд ажиглагдана:

• Хөлийн шагай, нүүр хавагнах
  Энэ нь бөөр шингэн, натри шүүх чадвараа алдсантай холбоотой.
• Шээсний хэмжээ, шинж чанар өөрчлөгдөх
  Хэт бага болон хэт их шээс ялгарах, шөнийн цагаар олон дахин шээх, шээс булингартай, үнэртэй болох.
• Нурууны доод хэсэгт байнгын өвдөлт
  Нэг талын доод нурууны бүсэд гэнэт өвдөх нь үрэвслийн дохио байж болно.
• Ядрах, сульдах, анхаарал төвлөрөхгүй байх
  Бие махбодод хорт бодис хуримтлагдаж, цусанд зөөвөрлөгдөж эхэлснээс ийм шинж тэмдэг илэрдэг.
• Хоолонд дургүй болох, дотор муухайрах
  Бие дэх токсин хуримтлал нь хоол боловсруулах системийг нөлөөлж, хоолны дуршлыг бууруулна.
• Арьсны загатнаа, хуурайшилт
  Шээсээр дамжин гадагшилдаг зарим бодис хуримтлагдаж, арьсны мэдрэхүйг өөрчилнө.

---

Оношлогоо: Бөөрний архаг үрэвсэл хэрхэн илрүүлдэг вэ?

1. Цусны шинжилгээ

Креатинин болон мочевиний түвшин өндөр байх нь бөөрний шүүх үйл ажиллагаа муудсан болохыг харуулна. Мөн GFR (Glomerular Filtration Rate) нь бөөрний эрүүл эсэхийг хэмжих стандарт үзүүлэлт юм.

2. Шээсний шинжилгээ

Шээсэнд уураг, цагаан эс, улаан эс, бактери илэрвэл бөөрний үрэвслийн дохио гэж үзнэ. Мөн шээсний уураг ихсэх нь гломерулын гэмтлийн нэг илрэл юм.

3. Бөөрний хэт авиан шинжилгээ (ЭХО)

Бөөрний хэмжээ, бүтэц, дотоод эдийн өөрчлөлт, чулуу эсвэл бөглөрөл байгаа эсэхийг шалгана.

4. CT/MRI

Хүнд тохиолдолд нарийн оношлох зорилгоор хэрэглэнэ. Бөөрний судасны бөглөрөл, хавдар гэх зэрэг эрсдлийг үгүйсгэх зорилготой.

5. Биопси (эдийн шинжилгээ)

Онош тодорхойгүй, эсвэл эмчилгээний үр дүн муутай тохиолдолд бөөрнөөс эсийн сорьц авч лабораторийн шинжилгээ хийнэ.

---

Бөөрний архаг үрэвсэл: Эмчилгээний арга замууд

1. Антибиотик эмчилгээ

Халдвар үүсгэгч нянд тохирсон антибиотик хэрэглэнэ. Давталттай хэрэглээний үед эмчийн хяналт маш чухал.

2. Стероид болон дархлаа дарангуйлагч

Дархлааны гаралтай үрэвсэлтэй тохиолдолд Prednisone зэрэг стероид хэрэглэж, бөөрний үрэвслийг намдаана.

3. Шинж тэмдгийн эмчилгээ

Хаван бууруулах, даралт зохицуулах, уураг ихдэлтийг багасгах эмүүд хэрэглэнэ.

4. Хоолны дэглэм

Бөөрний үрэвсэлтэй хүмүүст давс багатай, амьтны гаралтай уураг бага хэрэглэдэг хоолны дэглэм чухал. Нэг өдрийн уураг 0.8 гр/кг орчим байх нь тохиромжтой.

5. Амьдралын хэв маягт өөрчлөлт оруулах

Тамхи татахыг бүрэн зогсоох, архи хэрэглэхгүй байх, тогтмол дасгал хөдөлгөөн хийх нь бөөрний эрүүл мэндийг хадгалах суурь болдог.

---

Бөөрний архаг үрэвсэл: урьдчилан сэргийлэх арга замууд

• Шээсний халдварыг шуурхай эмчлэх, шинжилгээ өгч хянуулах
• Хоолны давсны хэрэглээг багасгах
• Шингэний зохистой хэрэглээ (өдөрт 1.5–2 литр ус)
• Цусны даралт, сахарын хэмжээг тогтмол хянах
• Эмийг зөвхөн эмчийн жорын дагуу хэрэглэх
• Хэт ядрах, даарч хөрөхөөс зайлсхийх
• Жилийн 1-2 удаа шээс, цусны шинжилгээ өгч, урьдчилан оношилгоо хийлгэх

---

Дүгнэлт

Бөөрний архаг үрэвсэл нь анзаарагдахгүйгээр аажмаар явагддаг, гэхдээ эрт оношилж, зохих эмчилгээ хийвэл амьдралын чанарыг хэвийн түвшинд хадгалах бүрэн боломжтой өвчин юм. Хэрэв та дээр дурдсан шинж тэмдэгүүдээс хэд хэдийг мэдэрч байгаа бол мэргэжлийн эмчид даруй хандаарай. Эрүүл бөөр — эрүүл амьдралын үндэс юм.

Та илүү их мэдээлэл уншихыг хүсвэл дараах линкүүдээр зочлоорой!

• Даралт ихсэх өвчин: Чимээгүй аюулаас сэргийлэх 8 зөв дадал
• Нойр булчирхайн үрэвсэл гэж юу вэ?
• Чихрийн шижин: Монголчуудын дунд тархалт нэмэгдэж буй чимээгүй аюул
• Түүдгэнцэрийн үрэвсэл: Бөөрөө эрүүл байлгахад зайлшгүй мэдэх ёстой зүйлс