Чимээгүй тархдаг элэгний дайсан
Хепатит В болон С вирус нь дэлхий даяар 350 сая гаруй хүнийг халдварлуулсан бөгөөд Монгол Улс нь дэлхийд хамгийн өндөр тархалттай орнуудын нэгт тооцогддог. Хамгийн аймшигтай нь — эдгээр вирус нь олон жилийн турш шинж тэмдэггүй, чимээгүй явсаар хожуу үед элэгний хатуурал, элэгний хавдарт хүргэх магадлалтай.
Хепатит В болон С вирус-ийн халдвар нь зөв оношилгоо, эрт илрүүлэг, зохистой эмчилгээний тусламжтайгаар бүрэн хяналтанд орж, зарим тохиолдолд бүрэн эдгэрэх боломжтой болсон. Энэ нийтлэлд танд эрсдэлт бүлгүүд, илрүүлгийн шинжилгээнүүд, эмчилгээний орчин үеийн аргууд, Монголд хэрхэн оношлуулж, эмчилгээ эхлэх талаар бүрэн тайлбарлая.
Хепатит В болон С вирусийн тухай үндсэн ойлголт
Хепатит В вирус (HBV)
- Дамжих зам: Цусаар, бэлгийн замаар, төрөх үед эхээс урагт
- Халдвар авсан хүмүүсийн 90% нь шинж тэмдэггүй
- Хэрэв архаг хэлбэрт шилжвэл элэгний хатуурал, хавдарт хүргэнэ
- Вакцинтай, урьдчилан сэргийлэх боломжтой
Хепатит С вирус (HCV)
- Гол дамжих зам: Цусаар (шүдний эмчилгээ, тариа, шивээс, гоо сайхан)
- Ихэнх тохиолдолд шинж тэмдэггүй
- Архаг хэлбэр нь элэгний хатуурал, хавдрын гол шалтгаан болдог
- Вакцин байхгүй, гэхдээ бүрэн эмчлэгдэх боломжтой
URO MED ЭМНЭЛЭГ
Уро Мед эмнэлэг нь олон жилийн туршлагатай мэргэжлийн чадварлаг баг хамт олон дараах үйлчилгээг та бүхэнд үзүүлж байна.
- Дотрын өвчин эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Мэдрэлийн эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Уламжлалт, нөхөн сэргээх тусламж үйлчилгээ
- Клиник лаборатори
- Дүрс оношилгоо
- Хэвтэн эмчлүүлэх үйлчилгээ
- Өдрийн эмчилгээ, үйлчилгээ
Эрсдэлт бүлгүүд: Та эрсдэлтэй бүлэгт орж байна уу?
Хепатит В болон С вирусийн халдвар авах эрсдэлтэй бүлгүүдэд дараах хүмүүс хамаарна:
| Эрсдэлтэй бүлэг | Тайлбар |
|---|---|
| Элэгний өвчтэй хүмүүсийн гэр бүл | Гэр бүлийн хүрээнд халдварлах боломжтой |
| Цусаар ажилладаг эмнэлгийн ажилтнууд | Халдвартай өвчтөний цустай харьцах магадлалтай |
| Шивээс, пирсинг хийлгэсэн хүмүүс | Ариутгалгүй багаж хэрэглэвэл HCV халдвар авна |
| Өнгөрсөн хугацаанд цус сэлгүүлсэн хүмүүс | Ялангуяа 2000 оноос өмнө сэлбүүлсэн бол |
| Тархины саажилттай, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүс | Олон удаагийн тариа, сувилгаа шаардагддаг |
| Хүүхэд төрүүлж буй эмэгтэйчүүд | Эхээс урагт халдвар дамжих эрсдэлтэй (HBV) |
Та эдгээр бүлгийн аль нэгэнд хамаарч байвал заавал илрүүлэгт хамрагдах шаардлагатай.
Илрүүлгийн шинжилгээнүүд: Яаж мэдэх вэ?
Хепатит В болон С вирусийн халдварыг оношлоход хэд хэдэн үндсэн шинжилгээ хийгддэг:
Хепатит В вирусийн илрүүлэг:
| Шинжилгээний нэр | Үүрэг |
|---|---|
| HBsAg | В вирус байгаа эсэхийг илрүүлнэ |
| HBeAg | В вирус идэвхтэй эсэхийг харуулна |
| Anti-HBs | Вакцины эсвэл байгалийн дархлаатай эсэхийг тодорхойлно |
| HBV DNA (PCR) | В вирусийн хэмжээ, идэвхжил тодорхойлно |
Хепатит С вирусийн илрүүлэг:
| Шинжилгээний нэр | Үүрэг |
|---|---|
| Anti-HCV | C вирусийн эсрэг биет байгаа эсэхийг харуулна |
| HCV RNA (PCR) | Вирусийн идэвхжил, төрөл, эмчилгээний хяналт |
| HCV Genotype | Эмчилгээний урт хугацаа, төрөл сонгоход ашиглана |
Хэзээ эмчилгээ эхлүүлэх ёстой вэ?
Хепатит В болон С вирус илэрсэн тохиолдолд дараах байдлаар эмчилгээний шийдвэр гаргадаг:
Хепатит В:
- Хэрэв HBV DNA өндөр, элэгний энзим (ALT) ихсэж байгаа бол эмчилгээ зайлшгүй эхлүүлнэ.
- Бага насны хүүхдүүдэд дархлааны хяналтад орсон тохиолдолд хойшлуулж ажиглана.
- Тэнцвэргүй элэгний хатууралтай, эсвэл хавдар илэрсэн бол эмчилгээ яаралтай хэрэгтэй.
Хепатит С:
- HCV илэрсэн бол PCR шинжилгээгээр баталгаажуулсны дараа эмчилгээ даруй эхлэнэ.
- Орчин үеийн DAA эмчилгээ (Direct Acting Antivirals) нь 8–12 долоо хоногийн курс бүхий эмчилгээ бөгөөд 95-100% эдгэрэлттэй.
Хепатитийн сүүлийн үеийн эмчилгээний арга замууд
Хепатит В-ийн эмчилгээ:
- Tenofovir (TDF): Элэгний вирусийг дарангуйлдаг анхдагч эм
- Entecavir: Тэсвэр тогтоосон тохиолдолд хэрэглэнэ
- Interferon α: Залуу хүмүүс, жирэмсэн бус үед хэрэглэнэ
Эдгээр эмчилгээ нь вирусийг бүрэн устгахгүй, харин вирусийн идэвхийг дарангуйлж, элэгний гэмтлийг зогсооно.
Хепатит С-ийн эмчилгээ:
- Sofosbuvir + Daclatasvir: 12 долоо хоногийн курс, Монголд өргөн хэрэглэгдэж байгаа
- Velpatasvir + Sofosbuvir (Epclusa): Хамгийн сүүлийн үеийн бүх генотипт тохирох эмчилгээ
- Harvoni (Ledipasvir + Sofosbuvir): 1-р генотипт тохиромжтой
С вирусийн эмчилгээ нь бүрэн эдгэрдэг.
URO MED ЭМНЭЛЭГ
Уро Мед эмнэлэг нь олон жилийн туршлагатай мэргэжлийн чадварлаг баг хамт олон дараах үйлчилгээг та бүхэнд үзүүлж байна.
- Дотрын өвчин эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Мэдрэлийн эмгэгийн тусламж үйлчилгээ
- Уламжлалт, нөхөн сэргээх тусламж үйлчилгээ
- Клиник лаборатори
- Дүрс оношилгоо
- Хэвтэн эмчлүүлэх үйлчилгээ
- Өдрийн эмчилгээ, үйлчилгээ
Монголд илрүүлэг, эмчилгээ хэрхэн явагдаж байна вэ?
- Элэг бүтэн Монгол үндэсний хөтөлбөр – 2016 оноос хэрэгжиж эхэлсэн
- Хепатитийн илрүүлэг, оношилгоо, эмчилгээнд төрөөс дэмжлэгтэй
- Шинжилгээний зардлыг төр тодорхой хүрээнд хариуцдаг
- МУ-ын Шадар сайдын 2024 оны мэдэгдэл: “Хепатит С вирусийг 2030 он гэхэд бүрэн устгах зорилго тавьсан.”
Хепатитийн халдварын статистик (Монгол)
| Үзүүлэлт | Мэдээлэл |
|---|---|
| Хепатит В вирусийн халдварын тархалт | ~10-12% (насанд хүрэгчдийн дунд) |
| Хепатит С вирусийн халдварын тархалт | ~9-11% |
| Элэгний хавдрын шалтгааны 80% | HBV болон HCV |
| Хамгийн их нас баралтын шалтгаан | Элэгний хатуурал, хавдар |
Хепатит В болон С вирусээс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх вэ?
- HBsAg вакциныг төрснөөс хойш 24 цагийн дотор хийлгэх
- Цусаар дамжих эрсдэл бүхий ажилбарыг зөвхөн бүртгэлтэй эмнэлэгт хийлгэх
- Шүдний эмчилгээ, гоо сайхны үйлчилгээний ариун цэврийг шалгах
- Бэлгийн хамгаалалттай харьцаанд орох
- Цус сэлгэх шаардлагатай бол донорын вирусийн түүхийг шалгах
Дүгнэлт
Хепатит В болон С вирус нь чимээгүй ч гүнзгий хохирол учруулдаг өвчин. Гэхдээ зөв мэдээлэл, цаг алдалгүй илрүүлэг, орчин үеийн эмчилгээний тусламжтайгаар эдгээр вирусийг бүрэн хяналтанд байлгах, бүрэн эмчлэгдэх боломжтой. Монгол Улс хепатитийн эсрэг тэмцэлд идэвхтэй оролцож, хөтөлбөр хэрэгжүүлж байгаа нь та бидэнд боломж олгож байна.
Та илүү сонирхолтой мэдээллүүдийг уншихыг хүсвэл дараах линкүүдээр зочлоорой!
- Гэдэсний микробиом гэж юу вэ? Эрүүл хооллолт таны дархлаанд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
- Эрэгтэйчүүдийн эрүүл мэндийн нууц асуудлууд: Та хэзээ эмчид хандах ёстой вэ?
- Үе мөчний өвдөлт ба остеоартрит: Монгол уламжлалт болон орчин үеийн анагаах ухааны хослол
- Архаг ядаргаа: Амьдралын хэв маяг, нойр, бамбай булчирхайн үйл ажиллагаатай ямар холбоотой вэ?
